Kullanılabilirlik testleri için belki de en değerli kurgu, prototiplerdir. Prototip testi, kullanıcı arayüzü ve etkileşim tasarımı problemlerini tespit etmek amacıyla yapılır. Bu yazımızda prototipleri projemizin ihtiyacına göre nasıl daha gerçekçi, efektif ve kullanılabilir şekilde tasarlayabileceğimizden bahsedeceğiz.
Prototip Tasarlarken Nelere Dikkat Etmek Gerekli?
Empati kurun (Emphatise)
Kullanıcının ne istediğini anlamak için onlarla empati kurmak, onların gözünden ekranları test etmek gerekir. Kullanıcı ile test yapmadan önce, kendinize veya bir tanıdığınıza senaryolar üzerinden deneme testleri gerçekleştirerek prototiplerinizin problemli yerlerini tespit edebilirsiniz.
Bonus: Bu sayede eksik ekranlarınız da ortaya çıkar.
Gerçekçi ekranlar tasarlayın (Ideate)
Gerçekçi ekranlar tasarlamak için ihtiyacınız olan, sayfaların tüm varyasyonlarını düşünerek hareket etmenizdir. Prototipinizde eksik ekranların kalmamasına dikkat edin ayrıca kullanıcıya yol gösteren etkileşimler kullanın.
Yaratıcı ve yenilikçi olun (Create)
Hazırladığınız her prototipe farklı fikirler katmak kullanıcınızın yaşadığı deneyimi mükemmele götürmeye yardımcı olur. Özellikle senaryo hazırlarken yaratıcı hikayeleştirmeler yaparak kullanıcınızın odaklanmasını sağlayabilirsiniz.
Prototip Çeşitleri Neler?
Projelerin çoğu farklı sektörlerden ve farklı alanlardan olabilmekte dolayısıyla prototipler, projenin ve paydaşların ihtiyacına göre şekil alırlar. Proje ihtiyacına göre hazırlanan prototipler “düşük ölçekli”, “orta ölçekli” ve “yüksek ölçekli” olarak üçe ayrılırlar.
İhtiyacınıza Uygun Prototipler Tasarlayın!
Kullanıcı Deneyimi Tasarımcıları olarak ürünlerin her aşamasında prototip üretmeyi severiz. Bunu yaparken her bir adım için uygun doğruluğu ve hangi özelliklerin öncelik kazanacağına karar vermeliyiz. Prototip oluşturmaya başlamadan önce, neye ihtiyacınız olduğunu tanımlamak işinizi kolaylaştırır. Kullanıcıların test aşamasında olan bir prototiple etkileşime geçmesi ve sizin aradığınız sorulara cevap vermesi bazı durumlarda zor olabilmektedir.
Hazırladığınız prototiplerde kullanıcılarınızdan şu yorumları sıklıkla duymuşsunuzdur;
-“Aa tıklanmıyor galiba bozuk.”
-“Ne oldu acaba internet mi gitti.”
-“Buraya tıklanmıyor galiba yanlış yaptım.”
-“Ekranlar renkli olsaydı böyle yapmazdım.”
Bu yorumların sebebi ise sistem hataları dışında, prototiplerin düşük detaylı ve renksiz olmasıdır. Aslında temelde anlatmak istediğiniz şey aynı olsa da kullanıcının görmek istediği ekranlar, yüksek öncelikli yani görsel tasarım uygulanmış son hâlidir. Fakat projenin farklı aşamalarında farklı detaydaki prototipler tasarlamak işimizi kolaylaştıracaktır.
1-Düşük Detaylı Prototip (Low Fidelity)
Düşük detaylı prototipler en basit hâliyle, kalem ve kağıtla yapılan eskizlerdir.
Kullanılabilirlik testlerinden geri bildirim elde etmek için hangi fonksiyona dikkat çekmek istediğiniz önemlidir. Örneğin, bir ürünün bilgi mimarisini test etmek için düşük detaylı eskizler kullanılması gerekir.
Renklendirilmiş (UI tasarımı yapılmış) arayüz prototipleri kullanıcıların; arayüzün navigasyon yapısına veya önceliklendirmelere odaklanması yerine renk veya yazı tipi gibi diğer öğelere odaklanırlar.
Düşük detaylı prototiplerin avantajları; renk kullanılmadığından gereksiz detaylara takılmayıp etkileşimler daha rahat görülebilir. Ayrıca, detaysız tasarımlar olduğu için hızlıca hazırlayıp müşterilere kolayca sunulabilir.
2-Orta Detaylı Prototip (Medium Fidelity)
Kalem-kağıt iyidir, ancak kalem kağıdın yeterli olmadığı durumlarda prototipleme için kullanılabilecek birçok dijital araç vardır. Uygulamanın konseptinden emin olduğunuzda ve temel (düşük detaylı) prototipler hazırladıysanız bu noktada ilerlemek için farklı bir araç kullanmanız gerekir. Orta detaylı prototiplerden bahsettiğimizde, bunların öncelikli amacının etkileşimleri ve bilgileri aktarmak olduğunu söyleyebiliriz.
Orta detaylı prototipler tasarlandığı zaman, gerçek bilgiler mümkün olduğunca kullanılmaya çalışılmalıdır. Bununla birlikte, bu aşamada elinizde olan tüm verileri her zaman kullanamayabilirsiniz. Sonuç olarak metinler, grafikler ve renkler gerçeğe yakın olarak tasarlanmalıdır. En azından kullanıcı için daha ikna edici bir düzen oluşturarak, kullanıcının ekranlarla etkileşim kurmasını sağlayabiliriz.
3-Yüksek Detaylı Prototip (High Fidelity)
Yüksek detaylı prototiplerde arayüzler zengin detaylar düşünülerek hazırlanmalıdır. Örneğin; daha önceki aşamalarda tasarlamadığınız, hata mesajı ekranlarını da tasarlamanız gerekir.
Düşük ve orta düzey prototiplerde; navigasyon yapısı, bilgi mimarisi ve akış üzerine odaklanıyorduk. Fakat, tasarım olgunlaştıkça ve detaylandıkça, daha ayrıntılı düşünerek olası ekstrem senaryoları da hesaba katmamız gerekebilir. Örneğin, alışveriş yaptınız ve kartınız geçerli değil. Bu durumda hangi ekran gelmelidir?
Özetle; temel kullanım gereksinimleri ile prototiplemeye başlıyoruz ve ardından tasarımın belirgin yönlerine odaklanıyoruz. Tasarım süreçlerinin tamamlanması için tüm varyasyonları düşünüp hayata geçiriyoruz.
Hangi Prototip Aracı Daha İyi?
Prototip hazırlarken “en iyi araç hangisi” gibi bir düşünce aklınıza gelebilir. Ancak “en iyisi hangisi” gibi bir kavram olduğunu söyleyemeyiz, çünkü prototiplerin her biri projenin ihtiyacına göre değişebilir. Bu sebeple ihtiyacınıza uygun olan bir aracı seçmeniz bu aşamada size yardımcı olacaktır.
Prototipleme aracını seçmek için 6. hisse veya süper güçlere ihtiyacınız yok. Her şey sizin önceliklerinize bağlı.
Bir prototipleme aracı ile nasıl hissettiğiniz önemlidir!
Bu durum proje gereksinimleri+kişisel tercihlere bağlı olduğu için tavsiyelerim çok sınırlı. İşinizi kolaylaştıran ve konforlu kullanabildiğiniz bir araç sizin için uygun olanıdır. Örneğin düşün öncelikli bir prototip için ”POP” uygulamasını kullanabilirken, orta ve yüksek öncelikli prototipler için Balsamiq, Proto.io, Marvel, Invision gibi araçları kullanabilirsiniz. Bu tamamen sizin aracı kullanım kolaylığınıza ve inisiyatifinize bağlı.
Prototiplendirmede mutlu eden durum; etkileşimlerin ve stilin gerçekçi hissi vermesi ve prototipin doğru çalışmasıdır. Daha sağlam prototipler tasarlamak istiyorsanız empati kurun, yeniliklerden haberdar olun ve yaratıcı olun.
Zeynep Kuzhan
UXservices – UX Designer