Bir önceki yazıda internet kullanıcıları arasında karşılaşabileceğimiz bedensel engeller ve kullanılan yardımcı cihazlardan bahsetmiştik. Erişilebilirliğe neden daha çok özen göstermemiz gerektiğini ise dünya nüfusunun %15’inin engelli bireylerden oluştuğunun altını çizerek vurgulamıştık. Bu yazıda ise en basit düzeyde erişilebilirliği kendi ürünlerimize nasıl uyarlayabileceğimize bakacağız.
Erişilebilir bir internet sitesine sahip olmak için en basit düzeyde yapılması gereken bazı iyileştirmelere bir bakalım. Bu konuda yapılabilecek değişikliklerin bir çoğu düşünüldüğünün aksine az masraflı ve karşılığında büyük etki yaratabilecek değişiklikler olarak karşımıza çıkıyor.
W3C Erişilebilirlik Standartları
W3C erişilebilirlik standartları, erişilebilir internet sitelerinin sahip olması gereken bazı standartları ve dikkat edilmesi gereken kriterleri belirler. Bunu yaparken erişilebilirlik kriterlerini A, AA ve AAA seviyesi olmak üzere 3 farklı kategoriye ayırmıştır. İnternet siteleri yaptıkları iyileştirmelerin analizini yaparak bu standartlara göre hangi seviyede yer aldıklarını görebilirler. Yayınlanan erişilebilirlik rehberinde hangi kriterin hangi seviyeye denk geldiği de belirtilmiştir. Bu rehber içerisinde kolayca uygulanabilecek bazı önemli kriterler şu şekilde sıralanabilir;
Görseller İçin Betimleyici İsimlendirme
İnternet sitesi üzerinde kullanılan görsellerin HTML üzerindeki alt özniteliklerinin betimleyici bir isimle tanımlanması, ekran okuyucusuyla görsel içeriklere erişen kullanıcılar için oldukça yararlı olacaktır. Böylelikle kullanıcılar “sonhali573892” gibi anlamsız bir tanımlama duymak yerine, görseli daha rahat anlayabilecekleri isimler duyacaklardır. Bunu yaparken de isimlerin betimleyici olmasına dikkat edilebilir. Örneğin bir görseli “ağaç fotoğrafı” olarak tanımlamak yerine “üzerinde kuşların yuva yaptığı yaşlı bir ağaç” şeklinde tanımlamak kullanıcılar için çok daha faydalı olacaktır.
Klavye ve Yardımcı Cihazlar
Mouse kullanamayan kullanıcılar için web sitesinin tamamen klavyeyle, sitenin anlam bütünlüğü bozulmayacak şekilde gezilebiliyor olduğundan emin olmak gerekir. Yine, bazı kullanıcıların ekran okuyucusu gibi yardımcı cihazlar kullandığını bilerek iyileştirmeler yapmak da yararlı olacaktır.
Altyazılı İçerik
Duymayan ve duyma zorluğu yaşayan kullanıcılar için sesli içeriklerin altyazılarla beslenmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda işaret dilinin de kullanımı gerekli olabilir.
Linklerin Anlaşılabilirliği
Site üzerinde bulunan linklerin ekran okuyucusuyla okunduğunda nereye yönlendirdiğinin anlaşılabilir olması gerekmektedir. Örneğin buraya tıklayınız diye tanımlamak yerine, ağaç fotoğrafları için tıklayınız şeklinde link oluşturmak çok daha kullanılabilir olacaktır.
Ana İçeriğe Atla
Ekran okuyucusu kullanan kullanıcıların gereksiz içeriği her seferinde baştan sona okumasını engellemek için, sayfa üzerinde “ana içeriğe atla” adıyla bir fonksiyon bulundurulursa kullanıcılar bu seçeneği seçerek sadece ana içeriği okuyabilirler.
Kontrast ve Renk Ayarları
İnternet sitesinde kullanılan renkleri bütün kullanıcılara uygun olabilecek şekilde seçmek gerekmektedir. Renk körlüğü olan bireyler için bazı renkleri birbirinden ayırt etmek zor olabileceği için bunu dikkate alarak renk körlerinin de rahatça ayırt edebileceği renkler kullanılması mantıklı olacaktır.
Bunun dışında zihinsel bir takım engellere sahip kullanıcılar için de renk kullanımının öğrenme ve bilgiyi ayrıştırabilme konularında önemli bir rolü oluyor. Bu durumu da göz önünde bulundurarak, farklı kullanıcılara farklı renk seçenekleriyle siteyi deneyimleme seçeneğinin sunulması düşünülebilir.
Kontrast ayarlarını ise yine görme zorlukları yaşayan kişiler için değiştirebiliyor olmak önemli bir faktör oluyor.
Yazı Büyüklükleri
Özellikle yaşlı bireylerin internet sitelerine erişimi için önemli bir faktör olan yazı büyüklükleri sitenin daha çok kullanıcı için erişilebilir olmasını sağlamaktadır. Site içerisinde bulunan yazıların font büyüklüklerinin ayarlanabileceği bir fonksiyon görme bozukluğu yaşayan bireylere daha erişilebilir bir deneyim sunmaktadır. Bu fonksiyon bazı durumlarda kullanılan browser üzerinden de gerçekleştirilebiliyor olsa da, yazıların anlamlı bir şekilde büyüyor olması ve içeriği kontrollü bir şekilde sitede göstermek adına bu fonksiyona sahip olmak önemli bir fark yaratmaktadır.
Ahmet Erşanlı
UXservices – Kullanıcı Deneyimi ve Kullanılabilirlik Uzmanı
REFERANSLAR
Beyond The Accesibility: Treating Users As People, Jakob Nielsen