“İnsanı anlamak antik çağlardan beri süregelen bir çabadır. Filozofların, edebiyatçıların, tarihçilerin, ekonomistlerin, şairlerin… insanı anlama serüvenleri uçsuz bucaksız literatürleri meydana getirmiştir. Anlama serüveninin yegane aracı ‘araştırma’ dır.” Doç. Dr. Kaan Varnalı (bkz.Dijital Kabilelerin İzinde).
Netnografik [interNET & ethnoGRAPHY] araştırma 2000’lerde Robert Kozinets tarafından terminolojimize girmiş bir kavram. Etnografi nasıl insan davranışlarını bulundukları çevreye ve kültüre göre inceliyorsa, netnografi de aynı şeyi internet üzerinden yapar. Netnografik araştırmanın kapsamı şu şekilde sıralanabilir:
- İnsanların belirli bir konudaki davranış, düşünce ve değerlendirmeleriyle ilgili bıraktıkları dijital izleri takip edip yorumlamak, çeşitli duygusal/ davranışsal patternler çıkarmak. Örneğin; Hindistanlı ev kadınları için bir online market web sitesi yapacaksanız, yeme-içme kültürleri hakkında patternler yakalamak için netnografi yapabilirsiniz.
- İnsanların belirli bir konudaki beklentilerini analiz ederek yeni bir hizmet veya iyileştirme yaratmak. Örneğin; Nivea, insanların henüz pazarda karşılanmamış olan beklentilerini keşfetmek için bir netnografi araştırması yaptırarak insanların kıyafette leke bırakmasından yakındıklarının saptanması üzerine Invisible Deodorant ürününü yaratır.
Netnografik Araştırma Yöntemleri:
- Dijital verilerin sadece toplanıp patternler yakalandığı:
Araştırma kapsamınız topluluğun davranışlarını gözlemleyip irdelemek olabilir. Araştırmacı yalnızca iz sürer ve olaylara dahil olmaz. - Araştırmacının içerik ürettiği:
Araştırmacı topluluktan biri gibi davranabilir veya etik kuralları çerçevesinde kendini tanıtıp araştırma sorusundan bahsedebilir.Bu yöntemde ulaşmak istediği verilere topluluğu veya kişiyi daha derin izler, yönlendirebilir.
Robert Kozinets’in Netnografik Araştırma Hazırlık Rehberi:
- Araştırmanın odak noktasını iyi tanımla ve doğru sorular belirle
- İlişkili, benzer araştırmalar bul, deneyimi olanlarla konuş
- Netnografi yapacağın online kanalları belirle
- Nitel veri analizi yapabileceğin bir online yazılımdan yardım al
- Hedeflediğiniz online toplulukla empati kur (SSS’leri okuyun, üyeleri, konuşma biçimlerini gözlemleyin)
- Araştırma etik kurallarını incel ve dikkate al
- Hedef kitleye yaklaşacağın dili iyi belirle, test et
- Test planlamanı titizlikle ve net bir şekilde oluştur.
Hangi proje olursa olsun netnografiye başvurmak bizler için kaçınılmaz. Ev hanımı blog yazarlarından forumlara; sözlük yazarlarından Youtube yorumcularına kadar hepimiz dijital dünyada içerik üreticileriyiz, tepkilerimizi doğrudan kişi veya kurumlara iletmektense online kanallara yansıtıyoruz. Bugünkü dijital verilerin %90’ının son 2 senede oluşturulduğu ve veriyi analiz etmenin gitgide zorlaştığı bir dünyada UX araştırmacılarına büyük sorumluluklar düşmekte.
BAZI NETNOGRAFİ ÇALIŞMALARI:
https://www.hyveresearch.net/details/the-nivea-case/
https://www.hyveresearch.net/details/thermomix/
https://docs.google.com/document/pub?id=1KLMxeHA-Qdxs7km-YsLzQJf_yfQrv30NRR2tx4AiOYI
http://www.slideshare.net/gpshere/netnography-on-pringles
Özge Sevindir
UXservices – Kullanıcı Deneyimi ve Kullanılabilirlik Uzmanı