Günlük çalışması; kullanıcı davranışları, tutumları, aktiviteleri, deneyimleri hakkında nitel veriler toplamak ve bağlamsal bilgiler edinmek için kullanılan bir araştırma yöntemidir.
Günlük çalışması esnasında veriler, katılımcılar tarafından derinlemesine -birkaç günden bir aya kadar veya daha uzun bir süre boyunca- raporlanmaktadır. Bu raporlama dönemi boyunca, katılımcılardan bir günlük tutmaları ve yaptıkları aktiviteler hakkında belirli bilgileri kaydetmeleri istenir.
Katılımcılar gün boyunca biriktirdikleri verileri günün sonunda veya gün içinde belirli bir zaman diliminde paylaşabilirler. Katılımcıların etkinliklerini belgeleyebilmeleri için yaptıklarının fotoğraflarını çekmeleri ve ardından gün boyunca yaşadıkları şeyleri anlatmaları istenir.
Böylece kişilerin bir günüyle ilgili içgörü yakalama fırsatı bulabilirsiniz!
Günlük yaşantıdan örnek vermek gerekirse, kek yapıyorsunuz diyelim; kekin kabarmasını, güzel olmasını istiyorsunuz. Ancak bir sebepten dolayı kekinizin kabarmadığını düşünelim. Bunun sebebinin ne olduğunu anlayabilmek için diğer kek yapan arkadaşlarınızdan tarif almaya çalışıyorsunuz. Oysa burada problemin henüz ne olduğunu bilmiyorsunuz, arkadaşlarınızı yalnızca dinleyip tarif alıyorsunuz fakat yine de kekiniz kabarmıyor. Çünkü esas yapmanız gereken şey onları kek yaparken gözlemlemektir. Ancak gözlemleme imkanınızın olmadığı bir durum var ise, onlardan bütün adımları not ederek size tarifi vermelerini isteyebilirsiniz (fırın ayarlarını fotoğraflayabilirler, keki yapış sürecini de adım adım yazabilirler). Belki de sizin yalnızca malzeme bilgisine değil, hangi malzemenin hangi sırayla kullanılması gerektiğine ve fırının kaç derece olacağına dair bir içgörüye ihtiyacınız vardır.
Zaman içinde değişen alışkanlıkları ve davranışları ortaya çıkarmak için oldukça etkili bir yol olan “Günlük Çalışması”nı gelin, daha detaylı inceleyelim.
Ne Zaman Yapılmalı?
Kullanıcı davranışlarıyla ve deneyimleriyle ilgili bağlamsal bir araştırma yapıyorsanız, bu türden senaryoları laboratuvar ortamında hazırlamak çok zor olabilir. Günlük çalışmalarını; uzun vadeli davranışları ve tutumları anlamak istediğinizde yapabilirsiniz.
Süregelen davranışların anlaşılabilmesi için de günlük çalışması kullanılabilir. Peki bu tarz davranışları anlayabilmek için nasıl örnekler verebilir ve nasıl sorular sorabiliriz?:
- Alışkanlıklar: Kullanıcılar günün hangi saatinde bir ürünle meşgul olur? Ürünü başkalarıyla paylaşmayı tercih ederler mi?
- Kullanım Senaryoları: Kullanıcılar bir ürünle hangi amaçla etkileşime girer? Kullanıcıların temel ve uzun vadeli görevleri tamamlamak için iş akışları nelerdir? (Bu senaryolar, daha sonraki süreçte kullanıcı testi için de kullanılabilir.)
- Tutumlar ve Motivasyonlar: İnsanları belirli görevleri yerine getirmek için neler motive eder? Kullanıcılar nasıl hissediyorlar veya ne düşünüyorlar?
- Davranış ve algıdaki değişiklikler: Bir sistem nasıl öğrenilebilir? Müşteriler sisteme ne kadar sadık? Kullanıcılar markayla bağ kurduktan sonra, marka hakkında ne düşünürler? Memnuniyetsizlik duyduklarında markaya karşı nasıl bir tavır alırlar?
- Müşteri yolculukları: Müşteriler markayla; e-posta, telefon, web sitesi, mobil uygulama, kiosk, sosyal medya ve çevrimiçi sohbet gibi farklı cihazlar ve kanallar kullanarak etkileşimde bulunduğunda tipik müşteri yolculuğu ve kanallar arası kullanıcı deneyimi etkileşimi nasıldır? Birden çok hizmet temas noktasının kümülatif etkisi nedir?
Nasıl yapılır?
- Planlama ve Hazırlık: Bağlamsal görüşme süreçleri için katılımcılar buluruz; daha sonra kitlemize uygun olduğunu düşündüğümüz kişileri not ederiz. Çok fazla efor harcamanıza gerek yok, muhtemelen sadece 4-6 kullanıcı yeterli olacaktır. Bu aşamada doğru kişileri; yani hedef kitlemize uygun olan kişileri seçtiğimizden emin olmalıyız. Seçeceğimiz katılımcıların oldukça konuşkan insanlar olmasına özen göstermeliyiz, çünkü bir içgörü yakalamak o kadar da kolay değildir!
- Brief: Katılımcılardan, günlük periyotları boyunca ne yaptıklarını veya ne yapmak istediklerini kısaca anlatmalarını isteriz ve onların kaydettikleri bilgileri bir not defterinde veya elektronik ortamda tutmalarını isteriz. Bunun için birtakım uygun not alma araçları mevcuttur. Evernote, Onenote, Airtable veya Yammer gibi.
Araştırmacılar genellikle, katılımcıların günlük verilerini toplamak için iki yaygın teknik kullanırlar.
- In-Situ Tekniği: Bu yöntem, veri toplamak için kullanılan en basit yöntemdir. Katılımcılardan, yaptıkları faaliyetlerle ilgili bilgileri anlık olarak kaydetmeleri istenir. Katılımcılar konuyla ilgili bir etkinliğe katıldıklarında, bu etkinlikle ilgili tüm önemli ayrıntıları hemen kaydedip araştırmacıya aktarmalıdırlar. Katılımcının gerekli bilgiyi olay anında bildirebilmesi için zaman ayırması gerekir; ancak, günlük kaydı katılımcı için ekstra bir aktivite olmamalıdır. Bağlam katılımcının günlük hayatının bir parçası olmalıdır. In-situ günlük kaydı; e-posta, web formu anketleri, geleneksel günlük formatı gibi yapılandırılmış metin girişlerini yönetebilen kanallar ve cihazlar tarafından en iyi şekilde gerçekleştirilebilir.
- Snippet Tekniği – Günlüğe kaydetme teknikleri içinde daha popüler ve daha az müdahaleci olan bir başka yöntem snippet tekniğidir. Bu teknikte, katılımcılar yalnızca aktivitelerle ilgili kısa bilgileri kaydederler. Katılımcılar her günün sonunda, etkinlikle ilgili deneyimlerini detaylandırırlar. Kayıt durumuna çok müdahale edilmesi durumunda elde edilen içgörüler çok doğal olmayabilir. Katılımcıların aşırı detaya girmeden, kapsamlı ve doğal bir bilgilendirme yapması istenir. Kullanıcılar snippetlerini e-posta, kısa mesaj, Twitter, Instagram ve Facebook gibi kanallar aracılığıyla araştırmacıyla paylaşabilirler. Anlık olarak olayları aktarabilmelerini sağladığı için, katılımcılar cep telefonlarını kullanmaları için teşvik edilirler. Katılımcılardan oluşturulan her bir snippet için anket doldurması istenebilir. Bu, her bir snippet hakkında spesifik ve tutarlı bilgiler elde etmenizi sağlayacaktır.
Hangi tekniği kullanacağınız size kalmış.
- Kontrol/ Takip: Verdiğiniz görevlerin istediğiniz akışta gittiğinden emin olmak ve katılımcıların görevi yanlış yapmadıklarından, iyi bir şekilde yorumladıklarından emin olmak için her gün kontrol etmek gerekir.
- Araştırma Sonrası Toplantı – Röportaj: Belirlenen zamanın sonuna gelindiğinde bir takip görüşmesi planlayın. Katılımcıların evlerini ziyaret edip, onların tuttuğu günlük ile ilgili sizinle konuşmasını sağlayın. Ya da tüm katılımcıları bir araya toplayıp grup çalışması programlanabilir. Böylece bu toplantıda herkesin deneyimleri dinlenip tartışılabilir. Hikayeyi tamamlamak ve gerek duyulan belirli ayrıntıları ortaya çıkarmak için gerekli soruları sorun. Katılımcılardan, deneyimleri hakkında geri bildirim isteyin.
- Veri Analizi: Günlük çalışmaları derinlemesine olduğundan, çok miktarda niteliksel veri üretirler. Araştırma sorularınızı tekrar gözden geçirin, ardından derin bir nefes alın ve cevapları bulmak için topladığınız tüm zengin analizleri inceleyin. Çalışma boyunca hedeflediğiniz davranışları değerlendirin. Bu davranışlar zaman içinde nasıl evrilir ve değişirler? Bu davranışları neler etkiler? Çalışmanızın odak noktası belirli bir ürün veya hizmet ilişkisinin etrafındaysa, tüm müşteri yolculuğuna bakılmalıdır. Uçtan uca kullanıcı deneyimini müşterilerinizin bakış açısıyla anlamanıza yardımcı olmak için bir müşteri yolculuk haritası oluşturun.
Sonuç
Günlük çalışmaları; diğer kullanıcı-araştırma yöntemlerine göre daha fazla zaman ve çaba gerektirebilir. Bu çalışmanın avantajlı tarafı; kullanıcıların gerçek zamanlı davranışları ve deneyimleri hakkında veri toplamanızı sağlamasıdır. Davranışsal içgörüler elde etmek istiyorsanız ihtiyacınız olanı bir anketten bulamazsınız, günlük çalışmasını denemelisiniz.
Hepsinden daha önemlisi de, bu çalışmaları yaparken eğlenin; işinizi sevin. Sevgiyle kalın!
Zeynep Kuzhan
UXservices, UX Designer