Kullanıcı gözlemi (User Observation) test aktivitesinin en önemli adımlarından birisi test ortamının hazırlanması ve kullanıcıların kendilerini en rahat hissedeceği şartların sağlanmasıdır. Testi yürütecek uzmanın ve test gözlemcisinin (Testing Observer) test ortamındaki rolleri önemlidir. Bir test gözlemcisi için testlerin sağlıklı yürümesine fayda sağlayacak bazı öneriler aşağıdaki gibi sıralanabilir;
1. Testin bütünlüğünü bozmayın!
Kullanılabilirlik testinin bütünlüğünün sağlanması demek, kullanıcının dikkatini dağıtacak etkenlerin önlenmesi demektir.Teste alınmış bir kullanıcının odadaki herkesi unutması, ortamdan soyutlanması için gerekli koşullar sağlanmalı ve test süresince korunmalıdır. Bazen test ortasında çeşitli nedenlerle test odasına girmek isteyenler olabilir (“Size suyunuzu getirdim!”), bu durumda kullanıcının konsantrasyonu ciddi bir tehlike altına girecektir, önceden tedbirlerini almalısın. Tüm telefonlar kapalı olmalı, fakat kullanıcınızın aklının kapalı olan telefonda da kalmaması şartıyla tabii.
2. Kullanıcı test yaparken mümkün olduğunca sessiz kalın!
Kullanıcı gözlemi, ürün hakkında yeni bakış açıları yakalamak demektir. Aynı nedenle test esnasında seni güldürecek ya da hayrete düşürecek bir durum yaşanma ihtimali de oldukça yüksek, hatta son derece olağan bir durumdur. Ancak bu gibi durumlarda kullanıcı, gülünenin kendisi olduğu (ya da hata yapmakta olduğu) düşüncesine kapılabilir. Kullanıcının dikkatini üzerine çekmemek için sessizliğini korumalısın. Kullanıcıya soru sorma hakkını test öncesinde, test yürütücüsüyle planlayarak her görev arasında kullanabilirsin; bunun dışında ne kadar sessizsen o kadar iyi.
3. Sıkıldığınızı belli etmeyin!
Kullanıcı testleri genellikle ilgi çekici aktivitelerdir, fakat bazen çok monotonlaştığı anlar da gelir. Mesela aynı testleri farklı kullanıcılara defalarca yaparken bir noktadan sonra tekrar eden davranışlar ile karşılaşabilirsin ve bu ilgini yitirmene neden olabilir. Uykun gelebilir, kıpırdamaya ya da sandalyende sallanmaya başlayabilirsin. Bu tip durumlarda kullanıcının söylediklerini yazmak, aralarda biraz temiz hava almak gibi “ayık kalma” yöntemlerini deneyebilirsin.
4. Fazla yardımsever olmayın!
Test esnasında kullanıcının zorlandığı bazı görevler olacaktır, kendini bir anda yardım ederken bulabilirsin ki bu empatik ve gayet doğal bir durumdur (bkz.ayna nöronlar). Ama bu yardım konusuna bir sınır koymalısın, zira testlerde önceliğimiz kullanıcılara görevleri bir şekilde tamamlatmak değil, neden zorlandıklarını anlamaya çalışmaktır. Kullanıcıya gerektiği yerde gerektiği kadar destek olma görevi ise zaten test yürütücüsündedir.
5. Tasarım sorularından kaçının!
Soracağın sorular mümkün olduğunca arayüzün tasarımıyla ilgili olmasın. “Bu butonu nerde görmek isterdin?” gibi sorular test süresini uzatır ve katma değeri düşüktür. Bunun yerine problemin kaynağını, sebeplerini sorgula. Unutma ki çözümleri bulmak testin dışındaki bir süreçtir.
Önerilen kaynak:
UXPin – The Guide to Usability Testing